Separator cyklonowy (inaczej odpylacz) wykorzystywany jest w celu oczyszczania gazów z zanieczyszczeń w formie stałej (m. in. pyły, trociny, kawałki drewna). Zanieczyszczony gaz wiruje w komorze odpylacza, doprowadzając dzięki działaniu siły odśrodkowej do separacji cząstek stałych, które ostatecznie oddzielają się od gazu, opadając na dno komory, a powietrze wydostające się przez centralny kanał separatora jest już wolne od zanieczyszczeń.
Separatory cyklonowe wykorzystywane są do oddzielania materiałów sypkich w recyklingu w różnych gałęziach przemysłu, do separacji materiałów transportowanych pneumatycznie oraz do eliminacji zanieczyszczeń z układów hydraulicznych w nowoczesnych systemach grzewczych.
W przypadku eksploatacji urządzeń pneumatycznych, separatory cyklonowe, dzięki niemal całkowitej niwelacji wykroplonego kondensatu w sieci sprężonego powietrza, przyczyniają się do znacznego wydłużenia czasu ich użytkowania.
Odpylacze cyklonowe mogą pełnić funkcję filtra wstępnego, jak ma to miejsce w przypadku odpylania pyłów drobnych, lub filtra końcowego, w przypadku pyłów grubych.